مفاهیم و آموزه‌های مرتبط با ذهن‌آگاهی در دین اسلام

ذهن­آگاهی به عنوان یک روش درمانی و پیشگیرانه در سال­های اخیر توجه روان­شناسان، روان­درمانگران و محققان را به خود جلب کرده و به نظر می­رسد برخی مفاهیم دین اسلام با آموزه­های آن ارتباط و همپوشی­هایی دارد که کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این مقاله بررسی و معرفی مفاهیمی در متون دینی اسلامی است که با ذهن­آگاهی مرتبط می­باشند. برای این منظور متون دینی، عرفانی و تحقیقی مربوط به دین اسلام از منظر تفاوت­ها و تشابهاتی که با آموزه­های ذهن­آگاهی دارند با روش کتابخانه­ای مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد عنصر توجه، آگاهی، درلحظه بودن، مراقبه و ذکر از جمله آموزه­هایی است که در
ذهن­آگاهی مورد تأکید قرار گرفته و در دین اسلام نیز، یقظه، سلم، پرهیز از غفلت و نسیان، ذکر، مراقبه و حضور قلب مفاهیم مرتبط و مشابه می­باشند که بودن در اینجا و اکنون در آن­ها به شکل­ها و اهداف متفاوت مورد تأکید قرار گرفته است. علی­رغم تشابهات و همسویی­هایی که در عنصر آگاهی و در لحظه بودن مشاهده می­شود، غیر قضاوتی بودن حضور ذهن در دین اسلام مورد تایید نبوده و بلکه یک مؤمن علاوه بر این­که این حضور در لحظه­هایش به خاطر خداست باید نگرش قضاوت­گرانه در خصوص ارزیابی خود نیز داشته باشد.